Wady wymowy to wszelkie nieprawidłowości w realizacji poszczególnych głosek, a także ciężkie wady utrudniające kontakt z otoczeniem.
Największą grupę wad wymowy stanowią wady artykulacyjne zwane dyslalią. Jest to nieprawidłowość w wymawianiu jednej, wielu, a nawet niemal wszystkich głosek od razu. Wymowa jest wtedy niewyraźna, mało zrozumiała, aż do bełkotu.
Najogólniej dyslalia obejmuje:
- elizje, tj. opuszczanie dźwięków (np. krowa- kowa),
- substytucje, czyli zamienianie głosek,
- dyslalię właściwą (wszelkie zniekształcenia głosek).
Ze względu na nazwę głosek nieprawidłowo artykułowanych dyslalię dzieli się na:
- sygmatyzm tj. seplenienie (“sz”, “ż”, “cz”, “dż” wymawiane jako “s”, “z”, “c”, “dz”),
- mowa bezdźwięczna (woda – fota, żaba – szapa),
- rotacyzm, tj. reranie (wadliwa wymowa “r”),
- kappacyzm (wadliwa wymowa “k”),
- gammacyzm (wadliwa wymowa “g”),
- rynolalia, tj. nosowanie (nosowa wymowa głosek ustnych lub odwrotnie).
Drugim co do częstotliwości występowania u dzieci rodzajem zaburzenia mowy jest jąkanie – zaburzeniu koordynacji narządów: oddechowego, artykulacyjnego i fonacyjnego. Obserwuje się wzmożone napięcie mięśni związanych z mową, np. wiązadła głosowe zaciskają się, zachodzą na siebie, głos wydobywa się z trudem..
Jak zapobiegać nieprawidłowościom w rozwoju mowy – wskazówki dla rodziców
- Zapoznać się z prawidłowościami rozwoju mowy dziecka.
- Śledzić uważnie proces rozwoju mowy swojego dziecka, czy nie pojawiają się niepokojące objawy, np.
- nieprawidłowość w budowie narządów mowy,
- brak gaworzenia we właściwym czasie,
- brak mowy u 3-letniego dziecka.
- Zatroszczyć się o prawidłowy rozwój mowy dziecka już we wczesnym dzieciństwie, a także w okresie prenatalnych.
- Dbać o właściwą opiekę medyczną, racjonalne odżywianie, pozytywne postawy wychowawcze w domu i w szkole, życzliwe postawy międzyludzkie.
- Od urodzenia mówić do dziecka językiem dorosłych, a spieszczeń używać tylko w zabawach.
- Nie wymagać od dziecka posługiwania się mową dorosłych, ale też nie naśladować jego języka. Utrudnia to dziecku naukę mowy.
- Zapobiegać chorobom uszu, przewlekłym stanom kataralnym i wadom zgryzu (karmić butelką do 1-go roku życia ! smoczki – też!).
- Starać się słuchać, co dziecko do nas mówi, ponieważ chętnie słuchane – chętnie mówi.
- Zachęcać dziecko do mówienia, nawet jeśli ma zaburzoną mowę.
- Podjąć odpowiednio wcześnie terapię logopedyczną.
